فارن افرز در مطلبي به قلم داليا داسا كايه و سنم وكيل نوشت: زماني كه ايران در روز 13 آوريل بيش از 300 موشك و پهپاد روانه اسرائيل كرد، اردن به دفع اين حمله كمك نمود. گزارش هاي رسانه اي اوليه نشان داد كه چند دولت ديگر عربي نيز در دفاع از آسمان اسرائيل مشاركت داشته اند؛ اما اين اقدامات بعدا تكذيب شد. با اين وجود، شماري از رهبران اسرائيلي و برخي ناظران در واشنگتن اين اقدامات را به عنوان نشانه اي از يك تغيير جهت مهم تعبير كردند.

 

به گزارش سرويس بين الملل «انتخاب»، در ادامه اين مطلب آمده است: استدلال آنها اين بود كه در صورت تداوم تشديد تنش با ايران اين دولت ها طرف اسرائيل را مي گرفتند. سپهبد هرزي هالوي، رئيس ستاد مشترك ارتش اسرائيل اعلام كرده كه حمله ايران «فرصت هاي جديدي براي همكاري ها در خاورميانه ايجاد كرده است.» انستيتوي مطالعات امنيت ملي كه انديشكده اي اسرائيلي است هم اعلام كرده كه «ائتلاف منطقه اي و بين المللي كه در دفع حملات ايران به اسرائيل مشاركت داشت پتانسيل ايجاد يك اتحاد منطقه اي عليه ايران را نشان داد.»

 

پس از آنكه اسرائيل به شكلي محدود به حمله ايران پاسخ داد، ديويد ايگناتيوس، ستون نويس واشنگتن پست نوشت كه اسرائيل «مانند رهبر يك ائتلاف منطقه اي عليه ايران عمل كرد.» وي در ادامه اظهار داشت، اسرائيل با واكنشي محدود «ظاهرا در حال بررسي منافع متحدان خود در اين ائتلاف يعني عربستان، امارات و اردن بوده است كه همگي كمك هاي بي سر و صدايي در جريان حمله هفته گذشته كرده بودند.» به نظر اين تحليلگر مسائل منطقه، اين اقدام نشان از يك "تغيير پارادايم براي اسرائيل" دارد كه "شكل جديدي" به خاورميانه خواهد بخشيد.

 

اما اين ارزيابي ها ناشي از ذوق زدگي بيش از حد به نظر مي رسد و نمي تواند پيچيدگي چالش هاي منطقه را به تصوير بكشد. مطمئنا با توجه به ماهيت بي سابقه تبادل آتش صورت گرفته بين ايران و اسرائيل در ماه آوريل، استراتژي آينده اسرائيل عليه ايران ممكن است ملاحظات منطقه اي را بيش از پيش مد نظر قرار دهد. اما واقعيت هاي منطقه كه مانع از همكاري ها بين اعراب و اسرائيل مي شود تغيير چنداني نكرده است. حتي قبل از حمله 7 اكتبر حماس و جنگ متعاقب آن در غزه، دولت هاي عربي كه توافقات ابراهيم را امضا كرده و به عادي سازي روابط با اسرائيل تن داده بودند، از حمايت هاي نتانياهو از توسعه شهرك هاي اسرائيلي در كرانه باختري و بي تفاوتي وي در قبال تلاش هاي وزراي دست راستي اش براي تضعيف وضعيت موجود در بيت المقدس نااميد شده بودند. مجموعه حملات شهركت نشينان اسرائيل عليه فلسطينيان در شهرهاي كرانه باختري در بهار 2023 اين تنش هاي منطقه اي را بيش از پيش شعله ور ساخت. پس از آنكه ارتش اسرائيل در ماه اكتبر عمليات نظامي خود در غزه را آغاز كرد موجب به راه افتادن موجي از اعتراضات در خاورميانه شد، رهبران عربي بيش از پيش علاقه خود به جانبداري علني از اسرائيل را از دست دادند زيرا مطلع بودند كه اين همكاري عليه مي تواند به مشروعيت آنها در داخل لطمه بزند.

 

هيچ بخشي از پاسخ چند كشور عربي به اين دور از منازعات بين ايران و اسرائيل نشان نمي دهد كه اين مواضع تغيير قابل توجهي را شاهد بوده است. آن گروه از دولت هايي كه اسرائيل از آنها به عنوان "اتحاد سني" ياد مي كند، در واقع به دنبال برقراري توازن در روابطشان با ايران و اسرائيل، صيانت از اقتصاد و امنيت خود و بيش از همه جلوگيري از بروز يك جنگ منطقه اي هستند. اولويت آنها احتمالا همچنان پايان دادن به جنگ ويرانبار غزه و نه تقابل با ايران خواهد بود. با اين حال در حالي كه تنش ها بين ايران و اسرائيل رو به افزايش است، اشتياق دولت هاي عربي براي سرعت بخشيدن به يكپارچگي منطقه اي با اسرائيل بيش از هر زمان ديگري بستگي به تمايل اسرائيل به پذيرش يك دولت فلسطيني دارد.

 

پيش از حمله 13 آوريل اسرائيل، عربستان و امارات اطلاعاتي را در خصوص حمله اي قريب الوقوع با ايالات متحده تبادل كردند. مركز فرماندهي آمريكا سپس از اين اطلاعات براي هماهنگي پاسخ خود با اسرائيل و ساير شركايش استفاده كرد. اردن به هواپيماهاي ايالات متحده و بريتانيا اجازه داد تا وارد حريم هوايي اين كشور شده و پهپادها و موشك هاي ايراني را دفع نمايند. گزارش هاي رسانه اي اوليه به ويژه در ايالات متحده و اسرائيل تاكيد داشتند كه يك تلاش گسترده منطقه اي موجب خنثي شدن حمله ايران گشته است.

 

اما خيلي زود روشن شد كه نقش اعراب در دفع حمله ايران محدود بوده است. هم عربستان و هم امارات صراحتا هرگونه مشاركت نظامي مستقيم در دفاع از اسرائيل را رد كرده اند. مقام هاي اردني نيز اظهار داشته اند كه اين مشاركت براي حفاظت از منافعشان ضروري بوده است. ملك عبدالله دوم تاكيد كرده كه كشورش براي كمك به اسرائيل اقدام نكرده است.

 

تلاش هايي كه دولت هاي عربي براي مقابله با ايران انجام دادند، تقريبا مطمئنا ناشي از تمايل آنها براي حفظ روابطشان با ايالات متحده بوده نه نزديك تر كردن خودشان به اسرائيل. از زماني كه اسرائيل حمله به غزه را آغاز كرده، رهبران عربي از اينكه جو بايدن توفيق چنداني در محدود كردن اقدامات اسرائيل نداشته غافلگير شده اند. اما آنها همچنان به دنبال تعميق همكاري هاي خود با واشنگتن هستند. آنها منبع جايگزيني براي امنيتي كه آمريكا برايشان فراهم مي كند نمي بينند.

 

دولت هاي عربي به ويژه دولت هاي حاشيه خليج فارس از تلاش هاي اسرائيل براي تضعيف توانمندي هاي نيروهاي نيابتي ايران استقبال مي كنند. اما آنها به احتمال زياد مخالف هرگونه حمله مستقيم به ايران خواهند بود كه مي تواند منطقه را كه هم اكنون نيز چشم انداز اقتصادي شكننده اي دارد بي ثبات نمايد و يا منجر به حمله متقابل ايران در منطقه شود. هرچند منقعت دولت هاي عربي در حفظ روابط دفاعي نزديك با واشنگتن نهفته است، اما آنها نمي خواهند به بلوكي بپيوندند كه به صراحت عليه ايران و حاميان جهاني اش نظير روسيه كار مي كند. آنها ترجيح مي دهند موازنه اي بين روابط مختلف منطقه اي و جهاني خود برقرار نمايند، نه اينكه پل هاي پشت سرشان را خراب كنند.

 

اما به رغم اين محدوديت ها، دولت هاي عربي مي توانند نقشي تعيين كننده در جلوگيري از افزايش بيشتر تنش بين ايران و اسرائيل ايفا كنند. تقويت خطوط ارتباطي بين دو كشور و برقراري تماس هايي براي مديريت بحران حياتي تر از گذشته است. كشورهاي عربي اي كه با هر دو طرف رابطه دارند مي توانند از اين روابط براي تشويق به خويشتن داري و كمك به ارسال پيام ها بين طرفين استفاده كنند و براي جلوگيري از جنگ و يا كاهش آسيب ها در صورت شروع منازعه تلاش نمايند. در بلندمدت براي برقراري ثبات در منطقه، كشورهاي خاورميانه بايد چهارچوب خودشان را براي گفتگوهاي منظمي كه مسير را براي مشاركت هم طرف ايراني و هم طرف اسرائيلي باز مي كند ايجاد نمايند. رويارويي اخير ايران و اسرائيل كه دو طرف را به آستانه يك جنگ كامل رساند، نشان دهنده ميزان فوريت و ضرورت برقراري چنين ديالوگ هايي بود.

 

اما جهان بايد انتظارات خود براي برقراري روابط نزديك تر بين اعراب و اسرائيل را واقع بينانه تر كند. همكاري هاي فني اي كه دولت هاي عربي و اسرائيل اخيرا در حوزه هايي نظير انرژي و تغييرات اقليمي داشته اند احتمالا ادامه خواهد داشت. اما نشست هاي مهم منطقه اي كه علنا تعاملات سياسي دولت هاي عربي با اسرائيل را تبليغ مي كند، تاثير چنداني نخواهد داشت مگر آنكه اسرائيل به جنگ در غزه خاتمه دهد. تا آن زمان تلاش هاي دولت هاي عربي براي حفظ روابط اقتصادي شان با اسرائيل نيز همچنان محدود باقي خواهد ماند. يك استراتژي كوتاه مدت واقع بينانه تر اولويت دهي به حمايت از تلاش ها براي ميانجيگري وجلوگيري از تنش بيشتر بين ايران و اسرائيل خواهد بود.